మనం ఎప్పుడైనా ఆలయం లోపలికి ప్రవేశించగానే ప్రదక్షిణ తప్పకుండా చేస్తాం.. ఇతర మతాలలో కాస్త అరుదుగా కనిపించే ఈ ఆచారానికి హిందూ ధర్మంలో మాత్రం అధికమైన ప్రాధాన్యత ఉంది. ప్రదక్షిణ లేకుండా గుడి లోపలికి ప్రవేశిస్తే మనసులో ఏదో వెలితిగా అనిపిస్తుంది. అటువంటి ప్రాముఖ్యత కలిగిన ఈ ప్రదక్షిణ వెనుకనున్న ఆంతర్యం ఏంటో ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం:
మనకంటే పెద్దవారు, గొప్పవారు, గుళ్ళో దేవుళ్ళు ఎదురైనప్పుడు, కనిపించినప్పుడు మనం రెండు చేతులు ఎత్తి, నమస్కారం చేస్తుంటాం. ఇది వారికి మనం ఇచ్చే గౌరవార్థం. భగవంతుడ్ని కూడా మనం గురువుగా, మహాత్మునిగా ఎంతో నిష్టగా ఆరాధిస్తాం. కాబట్టి ఆయన ఆశీస్సులను కోరుతూ ప్రదక్షిణను సాగిస్తాం. ఈ సూక్ష్మాన్ని గ్రహించినవాడు కాబట్టే వినాయకుడు తన బాల్యంలో తల్లిదండ్రుల చుట్టూనే ప్రదక్షిణలు చేసి ముల్లోకాలనూ, దర్శించినంత భాగ్యాన్ని పొందాడు.
అలానే గుడి లోపలికి ప్రవేశించిన మనిషికి రకరకాల ఆలోచనలు, అలజడి రేపే సంఘటనలు మెదడులో తిరుగాడుతూ ఉంటాయి. ఇలా లౌకిక వ్యవహారాలన్నీ అతడ్ని, మనసుని ఆక్రమిస్తాయి. అలాంటి మనిషి నేరుగా గర్భగుడిలోకి అడుగుపెట్టి, భగవంతుని దర్శించుకుంటే అది యాంత్రికంగా సాగిపోతుంది. అలాకాకుండా భగవంతుని సన్నిధిలోకి చేరేందుకు అవసరమయ్యే భక్తి భావనలను ప్రేరేపించేందుకు ఉద్దేశించినవే.. ఈ ప్రదక్షిణలు చేయడం.
ఇలా మనిషి తాను వలయాకారంలో నడిచేటప్పుడు అతడి ఆలోచనల తీవ్రత తగ్గుతుంది. లౌకికమైన విషయాలను పక్కనపెట్టి, భగవన్నామస్మరణ చేస్తూ సాగుతాడు. అందువల్ల మనసుకు ప్రశాంతత చేకూరుతుంది.
ధార్మిక జీవనంలో భగవంతుడే కేంద్ర బిందువు. ఆయన చుట్టూ తిరగడం అంటే, మేము నిన్ను ఆశ్రయించుకునే ఉన్నాము. అన్న సందేశాన్ని భౌతికంగా అందించడమే అవుతుంది.
ప్రదక్షిణ అంటేనే దైవాన్ని గౌరవించడం. అందుకనే దైవం చుట్టూ ప్రదక్షిణ చేసే అవకాశం లేని పూజాదికాల వంటి సందర్భంలో ‘ఆత్మ ప్రదక్షిణ’ చేసుకోమని చెబుతుంటారు మన పెద్దలు. ఎందుకంటే మనలోనూ దైవం ఉందన్నది ఒక నమ్మకం కదా.
ప్రదక్షిణ చేసేటప్పుడు భగవంతుడు మనకు కుడివైపునే ఉండాలి. కుడివైపు శుభానికీ.. రుజువర్తనకీ.. స్వచ్ఛతకూ ప్రతీక. పైగా ప్రదక్షిణ చేసేందుకు కూడా సులువుగా ఉంటుంది.
ఏదో క్రతువులాగా ప్రదక్షిణ చేసి లోపలికి వెళ్లిపోవడం కాక తమ ఇష్టదైవాన్ని ఆరాధించుకునేందుకు, కోరికలను తెలిపేందుకు ప్రదక్షిణను ఒక మార్గంగా భావించేవారూ ఉంటారు. కొందరు సహస్రనామాలు చదువుకుంటూ ముందుకుసాగితే మరికొందరు స్థిరచిత్తంతో పదుల కొద్దీ ప్రదక్షిణలు చేస్తారు. కొందరు పాద ప్రదక్షిణతో ముగిస్తే మరికొందరు పొర్లుదండాలు సాగిస్తారు. ఇవన్నీ మనం చూసే ఉంటాం. చేసే ఉంటాం.
ప్రదక్షిణ అనేది మనసుకే కాదు, శరీరానికి కూడా ఒక వ్యాయామం వంటిది. నడకను మించిన ఆరోగ్యదాయకమైన వ్యాయామం మరేముంటుంది. శరీరం అలసినప్పుడు మనసూ కుదుటపడుతుంది. అందుకే డిప్రెషన్తో కుంగిపోయేవారిని ఏదో ఒక వ్యాయామం చేయమని చెబుతారు. అంటే ప్రదక్షిణతో అటు పుణ్యమూ, ఇటు పురుషార్థమూ ఏకకాలంలో సాధ్యమవుతాయి.