పశ్చిమ ఆసియాలో ఉద్రిక్తతలు రోజురోజుకూ మరింత ముదిరిపోతున్నాయి. ఇరాన్ రాజధాని టెహ్రాన్‌తో సహా పలు అణు, సైనిక స్థావరాలపై వైమానిక ఇజ్రాయెల్ దాడులు చేసింది. దీనికి ఆపరేషన్ రైజింగ్ లయన్ అని పేరు పెట్టింది ఇజ్రాయెల్. ఈ దాడుల్లో ఇరాన్‌కు చెందిన పలువురు ఉన్నత సైనిక అధికారులు, అణు శాస్త్రవేత్తలు మరణించారు. ఈ దాడులకు ప్రతీకారంగా, ఇరాన్ ఇజ్రాయెల్‌పై డ్రోన్లతో దాడులు చేసింది. ఈ దాడులకు అసలు కారణం ఏంటీ..? ఇరాన్‌పై ఇజ్రాయెల్ ఎందుకు దాడి చేసింది? ఈ ఉద్రిక్తతలలో అమెరికా పాత్ర ఏమిటి? ఈ ఘటనల నేపథ్యంలో భారత రాయబార కార్యాలయాలు ఎలాంటి హెచ్చరికలు జారీ చేశాయి? ఎయిర్ ఇండియా విమానాలు ఎందుకు రద్దయ్యాయి?
ఇరాన్‌పై ఇజ్రాయెల్ చేసిన వైమానిక దాడుల్లో పలువురు కీలక వ్యక్తులు మరణించారు. ఇరాన్ రివల్యూషనరీ గార్డ్ చీఫ్ మేజర్ జనరల్ హోస్సేన్ సలామీ, ఆర్మీ చీఫ్ ఆఫ్ స్టాఫ్ మొహమ్మద్ బాఘేరీ, ఇద్దరు అణు శాస్త్రవేత్తలతో సహా మరో ఉన్నత సైనిక అధికారి మరణించినట్లు ఇరాన్ మీడియా వెళ్లడించింది. ఈ దాడులు టెహ్రాన్, నటాంజ్‌లోని అణు స్థావరాలు, మిసైల్ ఉత్పత్తి కేంద్రాలపై జరిగాయి. ఇజ్రాయెల్ ఈ దాడులను ఆపరేషన్ రైజింగ్ లయన్ గా పేర్కొంది, ఇది ఇరాన్ అణు కార్యక్రమాన్ని అడ్డుకోవడానికి, సైనిక బలాన్ని బలహీనపరచడానికి ఉద్దేశించినదని చెప్పింది. ఈ దాడుల్లో 78 మంది మరణించారని, 325 మంది గాయపడ్డారని ఇరాన్ నివేదికలు తెలిపాయి. ఇజ్రాయెల్ ఈ దాడులను 200 యుద్ధ విమానాలతో, ఖచ్చితమైన ఇంటెలిజెన్స్ ఆధారంగా నిర్వహించినట్లు పేర్కొంది. ఈ దాడులు ఇరాన్‌లోని అణు స్థావరాలైన నటాంజ్, ఇస్ఫహాన్‌లోని సైనిక స్థావరాలపై జరిగాయి. ఇరాన్ సుప్రీం లీడర్ అయతుల్లా అలీ ఖమేనీ ఈ దాడులకు ప్రతీకారం తీర్చుకుంటామని హెచ్చరించారు. ఈ దాడులు ఇరాన్ సైనిక సామర్థ్యాన్ని గణనీయంగా దెబ్బతీసినప్పటికీ, ఇరాన్ తన అణు కార్యక్రమం శాంతియుతమని, ఈ దాడులు తమ రక్షణ హక్కును ఉల్లంఘించాయని పేర్కొంది.
ఇజ్రాయెల్ దాడులకు ప్రతీకారంగా, ఇరాన్ వెంటనే స్పందించింది, ఇజ్రాయెల్‌పై 100కు పైగా డ్రోన్లతో దాడులు చేసింది, ఆ తర్వాత మరో 100 డ్రోన్లతో రెండవ విడత దాడులు జరిగాయి. ఇజ్రాయెల్ డిఫెన్స్ ఫోర్సెస్ ఈ డ్రోన్లలో ఎక్కువ భాగాన్ని అడ్డుకున్నట్లు పేర్కొంది, కానీ ఈ దాడులు ఇజ్రాయెల్‌లో భయాందోళనలను సృష్టించాయి. టెల్ అవీవ్‌లోని బెన్ గురియన్ విమానాశ్రయం మూసివేశారు. ఎయిర్ రైడ్ సైరన్లు మోగాయి, ప్రజలు ఆశ్రయం కోసం పరుగులు తీశారు. అయితే ఇజ్రాయెల్ మరింత దాడులు చేస్తే తీవ్రమైన ప్రతీకారం తప్పదని ఇరాన్ హెచ్చరించింది. ఇరాన్ అధికారి ఒకరు, గతంలో అక్టోబర్ 2024లో ఇజ్రాయెల్‌పై 200 బాలిస్టిక్ మిసైళ్లతో దాడి చేసినట్లు గుర్తు చేస్తూ, ఈ దాడులు ఆ స్థాయిని మించి ఉంటాయని పేర్కొన్నారు. ఈ ప్రతీకార దాడులు పశ్చిమ ఆసియాలో ఒక పెద్ద యుద్ధ భయాలను పెంచాయి, ఎందుకంటే ఇరాన్ మిత్రపక్షాలైన హెజ్బుల్లా, హౌతీలు, ఇతర షియా మిలీషియాలు కూడా ఈ సంఘర్షణలో చేరవచ్చని ఆందోళనలు వ్యక్తమవుతున్నాయి. ఈ దాడులు ఇజ్రాయెల్‌లో పెద్దగా నష్టం కలిగించకపోయినా, ఇరాన్ తన సైనిక సామర్థ్యాన్ని ప్రదర్శించే ప్రయత్నం చేసింది. ఈ ఘటనలు ఇరాన్-ఇజ్రాయెల్ మధ్య షాడో వార్ నుంచి బహిరంగ యుద్ధంగా మారే ప్రమాదాన్ని సూచిస్తున్నాయి.
పశ్చిమ ఆసియాలో ఈ ఉద్రిక్తతలు దశాబ్దాలుగా కొనసాగుతున్నాయి. 1979 ఇరానియన్ రివల్యూషన్ తర్వాత, ఇరాన్ ఇజ్రాయెల్‌పై విమర్శనాత్మక వైఖరిని తీసుకుంది, లెబనాన్‌లోని హెజ్బుల్లా, పాలస్తీనాలోని హమాస్ వంటి ఇస్లామిక్ సమూహాలకు మద్దతు ఇస్తూ ఆక్సిస్ ఆఫ్ రెసిస్టెన్స్ ను ఏర్పాటు చేసింది. ఈ గ్రూపులు ఇజ్రాయెల్‌పై దాడులు చేస్తూ, ప్రాంతీయ అస్థిరతను సృష్టించాయి. 2023 అక్టోబర్ 7న హమాస్ ఇజ్రాయెల్‌పై చేసిన దాడి, 1,200 మంది మరణాలకు కారణమై, గాజా యుద్ధానికి దారితీసింది. ఈ ఘటన తర్వాత, ఇజ్రాయెల్ ఇరాన్ మద్దతు గల గ్రూపులపై దాడులను తీవ్రతరం చేసింది. 2024 ఏప్రిల్ 1న ఇజ్రాయెల్, సిరియాలోని ఇరాన్ ఎంబసీ కాంప్లెక్స్‌పై దాడి చేసి, ఏడుగురు ఇరానియన్ సైనిక అధికారులను చంపింది. దీనికి ప్రతీకారంగా, ఇరాన్ అక్టోబర్ 1,2024న 180 బాలిస్టిక్ మిసైళ్లతో ఇజ్రాయెల్‌పై దాడి చేసింది. ఈ దాడులు హమాస్ నాయకుడు ఇస్మాయిల్ హనీయ, హెజ్బుల్లా నాయకుడు హసన్ నస్రల్లా, ఇరానియన్ జనరల్ అబ్బాస్ నిల్ఫోరౌషన్ హత్యలకు ప్రతీకారంగా జరిగాయి. ఇజ్రాయెల్ ఈ దాడులను అడ్డుకున్నప్పటికీ, ఇరాన్ అణు కార్యక్రమం, సైనిక సామర్థ్యాలపై ఆందోళనలు ఈ ఉద్రిక్తతలకు ప్రధాన కారణం. ఈ సంఘర్షణలు ప్రాంతీయ శక్తి సమతుల్యత, ఇరాన్ యొక్క అణు ఆయుధ సామర్థ్యం భయాలపై ఆధారపడి ఉన్నాయి.
ఇజ్రాయెల్ ఇరాన్‌పై దాడులు చేయడానికి ఇరాన్ అణు కార్యక్రమం, దాని ప్రాంతీయ ప్రభావం ప్రధాన కారణం అంటున్నారు. ఇజ్రాయెల్ ప్రధాని బెంజమిన్ నెతన్యాహు, ఇరాన్ అణు ఆయుధాలను తయారు చేయడానికి సన్నద్ధమవుతోందని, ఇది ఇజ్రాయెల్ ఉనికికి ముప్పుగా ఉందని పేర్కొన్నారు. ఇరాన్ నటాంజ్ అణు స్థావరం, యురేనియం శుద్ధీకరణ కార్యక్రమం ఇజ్రాయెల్‌కు ఆందోళన కలిగిస్తోంది. ఇంటర్నేషనల్ అటామిక్ ఎనర్జీ ఏజెన్సీ ఇరాన్ అణు ఒప్పందాలను ఉల్లంఘిస్తోందని ఆరోపించింది. ఇది ఇజ్రాయెల్ దాడులకు సమర్థనగా ఉపయోగించబడింది. అమెరికా ఈ దాడులలో నేరుగా పాల్గొనలేదని చెప్పినప్పటికీ, ఇజ్రాయెల్‌కు ఆయుధాలు సరఫరా చేసే ప్రధాన మిత్రదేశంగా ఉంది. అమెరికా సెక్రటరీ ఆఫ్ స్టేట్ మార్కో రూబియో, ఇజ్రాయెల్ దాడులు తమ స్వీయ రక్షణ కోసం అవసరమని, అమెరికా ఈ ఆపరేషన్‌లో భాగం కాదని చెప్పారు. అమెరికా తన రాయబారులను ఇరాక్ నుంచి ఉపసంహరించడం, సైనిక కుటుంబాలను బహ్రెయిన్, కువైట్ నుంచి తరలించడం వంటి చర్యలు ఈ ఉద్రిక్తతలు పెరిగే అవకాశాన్ని సూచిస్తున్నాయి. అమెరికా ఈ చర్యలను తీసుకోవడానికి కారణం, ఇరాన్ ప్రతీకార దాడులు అమెరికా స్థావరాలపై జరిగే ప్రమాదం. అమెరికా అధ్యక్షుడు డొనాల్డ్ ట్రంప్, ఇరాన్‌తో అణు చర్చలు కొనసాగిస్తున్నామని, కానీ ఇజ్రాయెల్ దాడులను అడ్డుకోలేదని చెప్పారు. ఈ దాడులు ఇరాన్ అణు సామర్థ్యాన్ని అడ్డుకోవడానికి ఉద్దేశించినవని, కానీ అవి ప్రాంతీయ యుద్ధ ప్రమాదాన్ని పెంచాయని విశ్లేషకులు హెచ్చరిస్తున్నారు.
ఇరాన్-ఇజ్రాయెల్ ఉద్రిక్తతల నేపథ్యంలో, భారత రాయబార కార్యాలయాలు ఇరాన్, ఇజ్రాయెల్‌లో ఉన్న భారతీయులకు హెచ్చరికలు జారీ చేశాయి. ఇరాన్‌లోని భారత ఎంబసీ, భారతీయులు అనవసర ప్రయాణాలను నివారించాలని, స్థానిక అధికారుల భద్రతా సూచనలను పాటించాలని, జాగ్రత్తగా ఉండాలని సూచించింది. ఇజ్రాయెల్‌లోని భారత ఎంబసీ కూడా ఇలాంటి హెచ్చరికలు జారీ చేసింది, భారతీయులు జాగ్రత్తగా ఉండాలని, ఎంబసీ సోషల్ మీడియా ఖాతాలను అనుసరించాలని కోరింది. ఈ ఉద్రిక్తతల కారణంగా, ఇరాన్, ఇజ్రాయెల్, జోర్డాన్, ఇరాక్ తమ గగనతలాన్ని మూసివేశాయి, దీని వల్ల ఎయిర్ ఇండియా తన విమాన సర్వీసులను రద్దు చేసింది. ఫ్లైట్‌రాడార్24 డేటా ప్రకారం, ఈ దేశాల గగనతలంలో విమానాలు ఆగిపోయాయి, సౌదీ అరేబియా, ఈజిప్ట్ మీదుగా విమానాలు మళ్లించబడ్డాయి. ఎయిర్ ఇండియా, ఎయిర్ ఫ్రాన్స్, ర్యానైర్ వంటి ఎయిర్‌లైన్స్ తమ విమానాలను రద్దు చేశాయి, ఈ రద్దు వల్ల భారతీయ ప్రయాణికులు, ముఖ్యంగా పశ్చిమ ఆసియాలో ఉన్నవారు, ఇబ్బందులు ఎదుర్కొంటున్నారు.