China Pakistan Plan SAARC: దక్షిణ ఆసియాలో కీలకంగా మారేందుకు చైనా, పాకిస్థాన్ కొత్త ప్లాన్ వేశాయి. సార్క్ కు ప్రత్యామ్నాయంగా ఓ కొత్త గ్రూప్‌ను ఏర్పాటు చేసేందుకు ప్రయత్నిస్తున్నాయి. అసలు ఈ కొత్త గ్రూప్ ఎందుకు ఏర్పాటు చేస్తున్నారు? దీని వెనుక ఉన్న రహస్య లక్ష్యం ఏమిటి? ఈ ప్లాన్ వల్ల భారత్‌కు ఎలాంటి నష్టం జరగొచ్చు?
పాకిస్థాన్, చైనా కలిసి దక్షిణ ఆసియాలో ఓ కొత్త ప్రాంతీయ సంస్థను ఏర్పాటు చేసేందుకు ప్లాన్ చేస్తున్నాయి. ఈ సంస్థ సార్క్ -దక్షిణ ఆసియా ప్రాంతీయ సహకార సంస్థ స్థానాన్ని భర్తీ చేసే అవకాశం ఉందని చెబుతున్నారు. దీని కోసం ఇస్లామాబాద్, బీజింగ్ మధ్య గత కొన్ని నెలలుగా చర్చలు జరుపుతున్నట్టు సమాచారం. ఇటీవల చైనాలో పాకిస్థాన్, చైనా, బంగ్లాదేశ్ మధ్య త్రైపాక్షిక సమావేశం జరిగింది. ఈ సమావేశం ఈ కొత్త గ్రూప్ ఏర్పాటుకు ఓ ముఖ్యమైన అడుగుగా భావిస్తున్నారు. ఈ గ్రూప్‌లో సార్క్‌లోని ఇతర దేశాలైన శ్రీలంక, మాల్దీవులు, ఆఫ్ఘనిస్థాన్, నేపాల్, భూటాన్‌లను చేర్చుకోవాలని పాకిస్థాన్, చైనా ప్లాన్ చేస్తున్నాయి. భారత్‌ను కూడా ఆహ్వానించనున్నారని, కానీ భారత్ ఈ గ్రూప్‌లో చేరే అవకాశం తక్కువని దౌత్య వర్గాలు చెబుతున్నాయి. ప్రాంతీయ వాణిజ్యం, కనెక్టివిటీ, ఆర్థిక సహకారాన్ని పెంచడం ఈ కొత్త సంస్థ లక్ష్యంగా భావిస్తున్నారు. చైనాలో జరిగిన సమావేశంలో ఈ గ్రూప్‌ను ఏర్పాటు చేయడానికి చర్చలు జరిగాయి, ఇతర సార్క్ దేశాలను చేర్చుకునేందుకు ఆహ్వానాలు పంపాలని నిర్ణయించారని చెబుతున్నారు. అయితే ఈ సమావేశం రాజకీయాల కోసం జరిగింది కాదని బంగ్లాదేశ్ పబ్లిక్‌గా చెప్పినా, దౌత్య వర్గాలు ఈ గ్రూప్ ఏర్పాటు భారత్‌ను ఒంటరిచేయడానికి చైనా, పాకిస్థాన్ వ్యూహంగా భావిస్తున్నారు. China Pakistan Plan SAARC.
సార్క్ అంటే ఏమిటి?
సార్క్ అంటే దక్షిణ ఆసియా ప్రాంతీయ సహకార సంస్థ. ఇది 1985లో ఏర్పడిన ఒక ప్రాంతీయ సంస్థ, దీనిలో భారత్, పాకిస్థాన్, బంగ్లాదేశ్, శ్రీలంక, నేపాల్, భూటాన్, మాల్దీవులు, ఆఫ్ఘనిస్థాన్ సభ్య దేశాలుగా ఉన్నాయి. ఈ సంస్థ లక్ష్యం దక్షిణ ఆసియా దేశాల మధ్య ఆర్థిక, సామాజిక, సాంస్కృతిక సహకారాన్ని పెంచడం, వాణిజ్యం, విద్య, ఆరోగ్యం, పర్యావరణం వంటి రంగాల్లో కలిసి పనిచేయడం. భారత్ ఈ సంస్థలో కీలక పాత్ర పోషిస్తూ, సార్క్ డెవలప్‌మెంట్ ఫండ్, సౌత్ ఆసియన్ యూనివర్సిటీ వంటి కార్యక్రమాలకు నిధులు సమకూర్చింది. సార్క్ సమావేశాలు సభ్య దేశాల మధ్య సమస్యలను చర్చించే వేదికగా పనిచేస్తాయి. సార్క్ స్థాపన సమయంలో దక్షిణ ఆసియా దేశాలు ఆర్థికంగా, రాజకీయంగా ఒకరితో ఒకరు సహకరించుకోవాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాయి. సౌత్ ఆసియన్ ఫ్రీ ట్రేడ్ ఏరియా ద్వారా వాణిజ్యం పెంచడం, ఉగ్రవాద నిరోధక ఒప్పందాలు వంటివి ఈ సంస్థ లక్ష్యాలుగా ఉండేవి. భారత్-పాకిస్థాన్ మధ్య రాజకీయ ఉద్రిక్తతలు సార్క్‌ను బలహీనపరిచాయి. భారత్ సార్క్‌లో చురుకైన పాత్ర పోషిస్తుండగా, పాకిస్థాన్ కొన్ని సందర్భాల్లో వాణిజ్య ఒప్పందాలు, ఉగ్రవాద నిరోధక చర్యలను అడ్డుకుందని అంటారు. సార్క్ సభ్య దేశాల మధ్య ఏకాభిప్రాయం లేకపోవడం, రాజకీయ ఘర్షణలు సంస్థ పనితీరును దెబ్బతీశాయి.
సార్క్ సదస్సు 2016 నుంచి ఆగిపోయింది. దీనికి ప్రధాన కారణం భారత్-పాకిస్థాన్ మధ్య రాజకీయ ఉద్రిక్తతలు. 2016లో ఇస్లామాబాద్‌లో జరగాల్సిన 19వ సార్క్ సమ్మిట్‌ను భారత్, ఆఫ్ఘనిస్థాన్, బంగ్లాదేశ్, భూటాన్ బహిష్కరించాయి. 2016లో జమ్మూ కాశ్మీర్‌లోని ఉరీలో జరిగిన ఉగ్రదాడి దీనికి కారణం. దీని వెనుక పాకిస్థాన్ హస్తం ఉందని భారత్ ఆరోపించింది. ఈ దాడిలో 19 మంది భారత సైనికులు మరణించారు. ఈ ఘటన తర్వాత భారత్ సార్క్ సమావేశంలో పాల్గొనడానికి నిరాకరించింది, ఇతర దేశాలు కూడా ఈ నిర్ణయాన్ని సమర్థించాయి. ఫలితంగా సమావేశం రద్దైంది, అప్పటి నుంచి సార్క్ కార్యకలాపాలు స్తంభించాయి. భారత్-పాకిస్థాన్ మధ్య ఉన్న సమస్యలు, ముఖ్యంగా కాశ్మీర్ విషయంలో ఉన్న విభేదాలు, ఉగ్రవాదంపై ఏకాభిప్రాయం లేకపోవడం సార్క్‌ను బలహీనపరిచాయి. పాకిస్థాన్ సార్క్ వేదికను రాజకీయ లబ్ధి కోసం ఉపయోగించడానికి ప్రయత్నించిందని, ఉగ్రవాద నిరోధక చర్యలను అడ్డుకుందని భారత్ ఆరోపించింది. సార్క్ దేశాల మధ్య వాణిజ్య ఒప్పందాలు, కనెక్టివిటీ ప్రాజెక్టులను పాకిస్థాన్ వీటో హక్కుతో ఆపడానికి ప్రయత్నించిందని ఆరోపణలు ఉన్నాయి. ఈ రాజకీయ ఘర్షణల వల్ల సార్క్ సమావేశాలు, కార్యక్రమాలు ఆగిపోయాయి. 2014 తర్వాత సార్క్ కు సంబంధించి ఎలాంటి పెద్ద సమావేశం జరపలేదు.
పాకిస్థాన్, చైనా ఏర్పాటు చేయాలనుకుంటున్న కొత్త ప్రాంతీయ గ్రూప్ వల్ల భారత్‌కు రాజకీయ, ఆర్థిక, వ్యూహాత్మక నష్టాలు జరిగే అవకాశం ఉంది. ఈ గ్రూప్ దక్షిణ ఆసియాలో భారత్ ప్రభావాన్ని తగ్గించడానికి, చైనా ఆధిపత్యాన్ని పెంచడానికి ఒక వ్యూహంగా భావిస్తున్నారు. సార్క్‌లో భారత్ ఒక ప్రధాన సభ్య దేశం, దాని ఆర్థిక బలం, జనాభా, భౌగోళిక పరిమాణం వల్ల ప్రాంతీయ సహకారంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తోంది. కానీ, కొత్త గ్రూప్‌లో చైనా, పాకిస్థాన్ ఆధిపత్యం ఉంటే, భారత్ ప్రభావం తగ్గే ప్రమాదం ఉంది. ఈ గ్రూప్ చైనా యొక్క బెల్ట్ అండ్ రోడ్ ఇనిషియేటివ్, చైనా-పాకిస్థాన్ ఎకనమిక్ కారిడార్ తో అనుసంధానమై ఉంటుందని చెబుతున్నాయి. CPEC పాకిస్థాన్ ఆక్రమిత కాశ్మీర్ గుండా వెళుతుంది, దీన్ని భారత్ తన భూభాగంగా భావిస్తుంది. ఈ గ్రూప్ ద్వారా CPECను బంగ్లాదేశ్ వరకు విస్తరించే ప్రయత్నం చేస్తే, భారత్ భౌగోళిక, వ్యూహాత్మక ఒత్తిడిలో పడే అవకాశం ఉంది. బంగ్లాదేశ్‌లోని బే ఆఫ్ బెంగాల్ ద్వారా చైనాకు సముద్ర మార్గం, పాకిస్థాన్ ద్వారా భూ మార్గం దొరికితే, భారత్ చుట్టూ చైనా ప్రభావం పెరుగుతుంది. శ్రీలంక, మాల్దీవులు, ఆఫ్ఘనిస్థాన్ వంటి దేశాలు చైనా ఆర్థిక సాయం, మౌలిక సదుపాయాల ప్రాజెక్టుల కోసం ఈ గ్రూప్‌లో చేరే అవకాశం ఉంది. ఇది భారత్‌కు సార్క్, బమ్ స్టెక్, ఇండియన్ ఓషన్ రిమ్ అసోసియేషన్ వంటి సంస్థల్లో ప్రభావాన్ని తగ్గిస్తుంది. భారత్-బంగ్లాదేశ్ మధ్య ఇటీవలి ఉద్రిక్తతలు, ముఖ్యంగా మొహమ్మద్ యూనస్ నాయకత్వంలోని తాత్కాలిక ప్రభుత్వం, ఈ గ్రూప్‌కు బంగ్లాదేశ్ మద్దతు ఇవ్వడానికి కారణమవుతాయని దౌత్య వర్గాలు చెబుతున్నాయి. భారత్ ఈ గ్రూప్‌లో చేరకపోతే, దక్షిణ ఆసియాలో ఒంటరిగా మిగిలే ప్రమాదం ఉంది.