భారత వాయుసేన అధిపతి ఎయిర్ చీఫ్ మార్షల్ అమర్ ప్రీత్ సింగ్ ఆయుధ డెలివరీలలో జాప్యంపై తీవ్ర అసంతృప్తి వ్యక్తం చేశారు. ఇప్పుడు ఆయన చేసిన వ్యాఖ్యలు తీవ్ర చర్చనీయాంశగా మారాయి. టైమ్‌లైన్‌లు పాటించకపోవడం వల్ల భారత వాయుసేన సామర్థ్యాలపై తీవ్ర ప్రభావం పడుతోందని, ఇది దేశ రక్షణ వ్యవస్థకు పెను సవాలుగా మారుతోందని ఆయన ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు. అసలు అమర్ ప్రీత్ సింగ్ వ్యాఖ్యలకు కారణం ఏంటి..? తేజస్ ఫైటర్ జెట్లు, స్వదేశీ ఆయుధ తయారీలలో ఎందుకు ఆలస్యం జరుగుతోంది? ఈ ఆలస్యాలు భారత రక్షణ వ్యవస్థపై ఎలాంటి ప్రభావం చూపుతున్నాయి? దీనిపై కేంద్రం స్పందిస్తుందా..?
భారత వాయుసేన అధిపతి ఎయిర్ చీఫ్ మార్షల్ అమర్ ప్రీత్ సింగ్ , న్యూఢిల్లీలో జరిగిన సీఐఐ సమావేశంలో ఆయుధ డెలివరీలలో జాప్యంపై తీవ్ర అసంతృప్తి వ్యక్తం చేశారు. ఒక్క రక్షణ ప్రాజెక్ట్ కూడా నిర్ణీత సమయానికి పూర్తి కాలేదని… టైమ్‌లైన్ అనేది ఒక పెద్ద సమస్యగా మారిందని అన్నారు. ఒప్పందాలు చేసేటప్పుడు నెరవేర్చలేని వాగ్దానాలు ఎందుకు చేస్తారని.. ఈ ఆలస్యాల కారణంగా మన రక్షణ సామర్థ్యం బలహీనపడే అవకాశం ఉందని ఆయన తెలిపారు. వాయుసేన సామర్థ్యాలను బలోపేతం చేయడానికి ఆధునిక ఆయుధాలు, టెక్నాలజీ అవసరమని, కానీ ఆలస్యాల వల్ల సరిహద్దుల్లో భద్రతా సవాళ్లు పెరుగుతున్నాయని అమర్ ప్రీత్ సింగ్ ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు. ఈ సమస్య చైనా, పాకిస్థాన్ వంటి పొరుగు దేశాలతో ఉన్న ఉద్రిక్తతల నేపథ్యంలో మరింత తీవ్రమవుతోందని చెప్పారు. దీంతో అమర్ ప్రీత్ సింగ్ వ్యాఖ్యలు ఇప్పుడు అందరినీ ఆలోచింప చేస్తున్నాయి.
అమర్ ప్రీత్ సింగ్ ప్రత్యేకంగా తేజస్ ఎంకే-1, ఎంకే-2 ఫైటర్ జెట్లు, అడ్వాన్స్‌డ్ మీడియం కంబాట్ ఎయిర్‌క్రాఫ్ట్ ప్రోటోటైప్‌ల డెలివరీలో జాప్యం గురించి మాట్లాడారు. అమ్కా అనేది భారత 5వ తరం ఫైటర్ జెట్ ప్రోగ్రామ్, ఇది స్టెల్త్ సామర్థ్యాలు, అధునాతన రాడార్ సిస్టమ్‌లతో రూపొందించబడుతోంది. అయితే, ఈ ప్రాజెక్ట్ ఇంకా ప్రోటోటైప్ దశకు కూడా చేరుకోలేదు. 2018లో మొదలైన ఈ ప్రాజెక్ట్, 2024 నాటికి మొదటి ప్రోటోటైప్‌ను సిద్ధం చేయాల్సి ఉంది. కానీ సాంకేతిక సమస్యలు, ఫండింగ్ ఆలస్యాలు దీనిని వెనక్కి నెట్టాయి. అలాగే, రష్యా నుంచి ఎస్-400 ఎయిర్ డిఫెన్స్ సిస్టమ్ డెలివరీలు కూడా ఆలస్యమవుతున్నాయి. 2018లో కుదిరిన ఈ ఒప్పందం ప్రకారం, 5 యూనిట్లలో 3 మాత్రమే 2025 నాటికి డెలివరీ అయ్యాయి, మిగిలినవి రష్యా-ఉక్రెయిన్ యుద్ధం కారణంగా ఆలస్యమవుతున్నాయి.
తేజస్ ఫైటర్ జెట్ ప్రాజెక్ట్ చరిత్రను పరిశీలిస్తే, ఇది 1983లో హిందుస్థాన్ ఏరోనాటిక్స్ లిమిటెడ్ ఆధ్వర్యంలో లైట్ కంబాట్ ఎయిర్‌క్రాఫ్ట్ గా మొదలైంది. ఈ ప్రాజెక్ట్ లక్ష్యం భారత వాయుసేనకు స్వదేశీ ఫైటర్ జెట్‌ను అందించడం, అయితే దశాబ్దాలుగా ఇది ఆలస్యం అవుతోంది. తొలి విమానం 2001లో ఎగిరింది. కానీ సాంకేతిక సమస్యలు, బడ్జెట్ పరిమితులు, ఉత్పత్తి సామర్థ్యాలలో లోపాలు, అమెరికా నుంచి జీఈ ఇంజన్ల సరఫరా ఆలస్యం వంటి కారణాలతో ఈ ప్రాజెక్ట్ ఆలస్యమవుతోంది. 2025 నాటికి, హాల్ 123 తేజస్ జెట్లలో 40 మాత్రమే డెలివరీ చేసింది. ఈ ఏడాది 12 తేజస్ ఎంకే-1ఏ జెట్లను అందజేయగలమని హాల్ పేర్కొంది, ఎందుకంటే జీఈ ఇంజన్ల సరఫరా ఇటీవలే ప్రారంభమైంది. అయితే, ఇప్పటికీ పూర్తి స్థాయి డెలివరీలు ఆలస్యమవుతున్నాయి.
భారత్ అంతర్జాతీయంగా ఆయుధ కొనుగోళ్ల కోసం రష్యా, ఇజ్రాయెల్, అమెరికా, ఫ్రాన్స్ వంటి దేశాలతో ఒప్పందాలు కుదుర్చుకుంది. 2018లో రష్యాతో $5.43 బిలియన్ల విలువైన ఎస్-400 ఎయిర్ డిఫెన్స్ సిస్టమ్ ఒప్పందం జరిగింది, కానీ రష్యా-ఉక్రెయిన్ యుద్ధం కారణంగా డెలివరీలు ఆలస్యమవుతున్నాయి. ఫ్రాన్స్ నుంచి 2016లో 36 రాఫెల్ ఫైటర్ జెట్ల కోసం $8.7 బిలియన్ల ఒప్పందం జరిగింది, ఇవి 2022 నాటికి డెలివరీ అయ్యాయి. అమెరికా నుంచి 2024లో 31 MQ-9B సీ గార్డియన్ డ్రోన్ల కోసం $3.9 బిలియన్ల ఒప్పందం ఆమోదం పొందింది. కానీ ఈ డ్రోన్ల డెలివరీ కూడా ఆలస్యమవుతోంది. ఇజ్రాయెల్ నుంచి బరాక్-8 ఎయిర్ డిఫెన్స్ సిస్టమ్ ఒప్పందం సమయానికి జరిగింది, ఇవి నేవీకి ఇప్పటికే అందజేయబడ్డాయి. అయితే, అంతర్జాతీయ ఒప్పందాలలో డెలివరీ సమస్యలు, రాజకీయ ఒత్తిడులు ఆలస్యానికి కారణమవుతున్నాయి.
స్వదేశీ ఆయుధ తయారీలలో కూడా భారత్ ఆలస్యాలను ఎదుర్కొంటోంది. దీనికి ప్రధాన కారణాలు సాంకేతిక సవాళ్లు, బడ్జెట్ కేటాయింపులలో జాప్యం, ఉత్పత్తి సామర్థ్యాల లోపం, విదేశీ సరఫరాదారులపై ఆధారపడటం. ఉదాహరణకు, తేజస్ జెట్లకు అవసరమైన జీఈ ఇంజన్ల సరఫరా ఆలస్యం కావడం వల్ల ఉత్పత్తి ఆగిపోయింది. DRDO అభివృద్ధి చేస్తున్న అమ్కా ప్రాజెక్ట్‌లో సాంకేతిక సమస్యలు, ఫండింగ్ లోపం వల్ల ఆలస్యం జరుగుతోంది. ఆర్డినెన్స్ ఫ్యాక్టరీ బోర్డ్ ఉత్పత్తి చేసే ఆయుధాలలో క్వాలిటీ కంట్రోల్ సమస్యలు ఉన్నాయి. అలాగే, స్వదేశీ ఆయుధ తయారీలో ప్రైవేట్ సెక్టార్ పాల్గొనడం పెరిగినప్పటికీ, HAL, DRDO వంటి ప్రభుత్వ సంస్థలతో సమన్వయం లోపిస్తోంది. ఈ సమస్యలు స్వదేశీ ఆయుధ తయారీని వెనక్కి నెట్టాయి.
త్రివిధ దళాల కోసం భారత్ స్వదేశంలో అభివృద్ధి చేస్తున్న కొత్త ఆయుధాలు, టెక్నాలజీలు అనేకం ఉన్నాయి. వాయుసేన కోసం అమ్కా, తేజస్ ఎంకే-2, ఆకాష్-ఎన్జీ ఎయిర్ డిఫెన్స్ సిస్టమ్; సైన్యం కోసం అర్జున్ ఎంకే-2 ట్యాంక్, ధనుష్ ఆర్టిలరీ గన్, నాగ్ యాంటీ-ట్యాంక్ మిసైల్; నేవీ కోసం స్వదేశీ ఎయిర్‌క్రాఫ్ట్ క్యారియర్ INS విక్రాంత్ , ప్రాజెక్ట్-75I సబ్‌మెరీన్లు, బరాక్-8 సిస్టమ్‌లు అభివృద్ధిలో ఉన్నాయి. అలాగే, ఎంకే-2(ఎ) లేజర్ డైరెక్టెడ్ ఎనర్జీ వెపన్ కూడా DRDO అభివృద్ధి చేస్తోంది. ఈ ఆయుధాలు భారత రక్షణ సామర్థ్యాలను బలోపేతం చేసేలా రూపొందించబడ్డాయి, కానీ ఆలస్యాల వల్ల సైన్యానికి సమయానికి అందడం లేదు.
సైన్యానికి ఆయుధాల అప్పగింతలో ఆలస్యం కావడానికి చాలా కారణాలు ఉన్నాయి. DRDO, HAL వంటి సంస్థల మధ్య సమన్వయం లోపం, బడ్జెట్ కేటాయింపులలో జాప్యం, విదేశీ టెక్నాలజీ బదిలీలో ఆలస్యం, క్వాలిటీ కంట్రోల్ సమస్యలు ప్రధానమైనవి. అలాగే, రక్షణ ఒప్పందాలలో బ్యూరోక్రసీ, అవినీతి ఆరోపణలు కూడా ఆలస్యానికి కారణమవుతున్నాయని అంటున్నారు. అలాగే, రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖలో నిర్ణయాలు తీసుకోవడంలో ఆలస్యం, ప్రైవేట్ సెక్టార్‌తో సమన్వయం లేకపోవడం కూడా సమస్యలుగా ఉన్నాయి. ఈ సమస్యలను పరిష్కరించకపోతే, భారత రక్షణ సామర్థ్యాలు బలహీనపడే ప్రమాదం ఉందని నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు.
మొత్తంగా, భారత వాయుసేన అధిపతి అమర్ ప్రీత్ సింగ్ ఆయుధ డెలివరీలలో జాప్యంపై సీరియస్ ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు. ఈ సమస్యలను వేగంగా పరిష్కరించి, టైమ్‌లైన్‌లు కచ్చితంగా పాటించడం ద్వారా భారత రక్షణ సామర్థ్యాలను బలోపేతం చేయడం అవసరం. ఇది దేశ భద్రతకు, సరిహద్దుల్లో స్థిరత్వానికి కీలకం.