అహ్మదాబాద్‌లో జరిగిన ఎయిర్ ఇండియా విమాన ప్రమాదం తీవ్ర విషాదం. ఇది దేశవ్యాప్తంగా ప్రజలను షాక్‌కు గురిచేసింది. సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం నుంచి లండన్‌కు బయలుదేరిన బోయింగ్ 787-8 డ్రీమ్‌లైనర్, టేకాఫ్ అయిన కొద్ది సెకన్లలోనే కూలిపోయింది. 242 మంది ప్రయాణికులు, సిబ్బందితో సహా, ఈ ఘోర దుర్ఘటనలో 241 మంది మరణించారు. కానీ ఒక్క విశ్వాస్ కుమార్ రమేష్ మాత్రం మృత్యుంజయుడిలా ప్రాణాలతో బయటపడ్డాడు. అసలు ఇది ఎలా సాధ్యమైంది? అందరూ మరణించిన ఈ ప్రమాదంలో ఒక్కడు మాత్రం ఎలా బతికాడు? విమానంలో ఏ సీటు సురక్షితమైనది? గతంలో ఇలాంటి ప్రమాదాల్లో బయటపడిన వారి కథలు ఏమిటి?
విశ్వాస్ కుమార్ రమేష్. బ్రిటన్ లో సెటిల్ అయిన ఈ భారతీయుడ ఇప్పుడు ప్రపంచం వ్యప్తంగా అందరి దృష్టిని ఆకర్షిస్తున్నాడు. ఇతడిని ఇప్పుడు అందరూ మృత్యుంజయుడు అని పిలుస్తున్నారు. అహ్మదాబాద్ విమాన ప్రమాదంలో ప్రయాణికుల్లో రమేష్ తప్ప మిగిలిన వారందరూ చనిపోయారు. ఇది ఒక మెరాకిల్ అనే చెప్పాలి. అసలు రమేష్ ఎలా బయటపడ్డాడు. విమానం కూలిన సమయంలో ఏం జరిగింది.. అనే అంశం ఇప్పుడు చర్చనీయాంశంగా మారింది. సీట్ 11Aలో కూర్చుని, ఎమర్జెన్సీ ఎగ్జిట్ ద్వారం సమీపంలో ఉన్నాడు రమేష్. ఈ సీటు బోయింగ్ 787-8 డ్రీమ్‌లైనర్‌లో ఎకానమీ క్లాస్ మొదటి వరుసలో, విండో సీట్‌గా, ఎమర్జెన్సీ ఎగ్జిట్ దగ్గర ఉంది. విమానం టేకాఫ్ అయిన 30 సెకన్లలోనే ఒక పెద్ద శబ్దం వినిపించిందని, ఆ తర్వాత విమానం వేగంగా కిందకు పడిపోయిందని రమేష్ చెప్పాడు. తాను స్పృహలోకి వచ్చేసరికి చుట్టూ మృతదేహాలు, విమానం ముక్కలు చెల్లాచెదురుగా ఉన్నాయి అని అతడు చెప్పాడు. అతడు ఎమర్జెన్సీ ఎగ్జిట్ ద్వారం నుంచి బయటకు దూకలేదని, కానీ విమానం కూలిన తర్వాత అతని సీటు ఉన్న భాగం బీజే మెడికల్ కాలేజీ హాస్టల్ భవనంలోకి ఢీకొనకపోవడం వల్ల అతడు బయటపడ్డాడని చెప్పాడు. సీటు 11A, ఎగ్జిట్ ద్వారం సమీపంలో ఉండటం, తక్కువ ఎత్తు నుంచి కూలిన భాగంలో ఉండటం వల్ల అతడు ప్రాణాలతో బయటపడి ఉండొచ్చని నిపుణులు అంచనా వేస్తున్నారు. అహ్మదాబాద్ సివిల్ హాస్పిటల్‌లో రమేష్‌ను పరీక్షించిన డాక్టర్లు, అతడికి గుండె, కళ్లు, కాళ్లపై గాయాలు అయినప్పటికీ, ప్రాణాపాయం నుంచి బయటపడ్డాడని తెలిపారు. ఈ ఘటన రమేష్‌ను ఒక మృత్యుంజయుడిగా మార్చింది. కానీ అతడి సోదరుడు అజయ్, వేరే వరుసలో కూర్చుని, ఈ ప్రమాదంలో మరణించాడు.
అయితే రమేష్ కథ విన్న తర్వాత.. విమానంలో ఏ సీటు సురక్షితమైనదనే ప్రశ్న ఎప్పటినుంచో చర్చనీయాంశంగా ఉంది. అహ్మదాబాద్ ప్రమాదంలో రమేష్ సీటు 11A, ఎమర్జెన్సీ ఎగ్జిట్ ద్వారం సమీపంలో ఉండటం, అతడు బయటపడటానికి కీలకంగా పనిచేసిందని నిపుణులు భావిస్తున్నారు. అయితే నిపుణుల ప్రకారం.. ప్రతి ప్రమాదం వేరే విధంగా ఉంటుంది, సీటు స్థానం ఆధారంగా సురక్షితత్వాన్ని ఊహించడం అసాధ్యం అని అంటున్నారు. బోయింగ్ 787-8 డ్రీమ్‌లైనర్‌లో ఎమర్జెన్సీ ఎగ్జిట్‌ల సమీపంలో ఉన్న సీట్లు తరచుగా సురక్షితంగా పరిగణించబడతాయి. ఎందుకంటే అవి వెంటనే బయటకు వెళ్లే అవకాశాన్ని అందిస్తాయి. గత అధ్యయనాల ప్రకారం, విమానం వెనుక భాగంలోని సీట్లు కొన్ని ప్రమాదాల్లో సురక్షితంగా ఉంటాయని అంటారు. ఎందుకంటే అవి ఇంజన్లు, ఇంధన ట్యాంకుల నుంచి దూరంగా ఉంటాయి. టైమ్ మ్యాగజైన్ 2007 అధ్యయనం ప్రకారం, ఎమర్జెన్సీ ఎగ్జిట్ సమీపంలోని సీట్లు 15% ఎక్కువ సురక్షితమైనవి. అయితే, అహ్మదాబాద్ ప్రమాదంలో, విమానం జనావాస ప్రాంతంలో కూలడం, పేలుడు జరగడం వల్ల, సీటు స్థానం కంటే ఇతర అంశాలు కూడా కీలకంగా మారాయి. రమేష్ ఉన్న సీటు, విమానం ఎడమ వైపు, హాస్టల్ భవనంలోకి ఢీకొనని భాగంలో ఉండటం అతడి బయటపడటానికి సహాయపడింది. ప్రమాద రకం, విమాన డిజైన్, కూలిన స్థలం వంటివి కూడా సురక్షితత్వాన్ని నిర్ణయిస్తాయి.
బోయింగ్ 787-8 డ్రీమ్‌లైనర్‌లో ఎమర్జెన్సీ ఎగ్జిట్‌ల సంఖ్య గురించి మాట్లాడితే, ఈ విమానంలో సాధారణంగా ఎనిమిది ఎమర్జెన్సీ ఎగ్జిట్ ద్వారాలు ఉంటాయి, నాలుగు ఎకానమీ క్లాస్‌లో, నాలుగు బిజినెస్ క్లాస్‌లో ఉంటాయి. అహ్మదాబాద్ ప్రమాదంలో, విమానం టేకాఫ్ అయిన 30 సెకన్లలోనే కూలిపోయింది. ఈ సమయంలో, ఎమర్జెన్సీ ఎగ్జిట్‌లను ఉపయోగించే అవకాశం చాలా తక్కువగా ఉంది, ఎందుకంటే విమానం క్షణాల్లోనే నేలను తాకింది. రమేష్ తన సీటు దగ్గర ఉన్న ఎగ్జిట్ ద్వారం విరిగిపోవడం వల్ల ఒక చిన్న ప్లేస్ ద్వారా బయటకు రాగలిగాడని చెప్పాడు. బోయింగ్ 787 డిజైన్‌లో, ఎమర్జెన్సీ ఎగ్జిట్‌లు విమానం రెండు వైపులా, రెక్కల దగ్గర మరియు ముందు, వెనుక భాగాల్లో ఉంటాయి. అయితే, ఈ ప్రమాదంలో, విమానం ఒక హాస్టల్ భవనంలోకి ఢీకొనడం, ఆ తర్వాత పేలుడు జరగడం వల్ల, ఎగ్జిట్‌ల సంఖ్య కంటే విమానం ఏ భాగం ఢీకొనకుండా ఉందనే అంశం ముఖ్యమైంది. ఎమర్జెన్సీ ఎగ్జిట్‌లు సాధారణంగా అత్యవసర స్థితిలో తక్షణ రక్షణకు ఉపయోగపడతాయి. కానీ ఈ ఘటనలో, విమానం వేగం, ఎత్తు తక్కువగా ఉండటం వల్ల, ఈ ద్వారాలు పెద్దగా ఉపయోగపడలేదు. ఈ ప్రమాదం ఎమర్జెన్సీ ఎగ్జిట్‌ల స్థానం, వాటి ఉపయోగం గురించి మరింత అవగాహన కల్పించేలా చేస్తుంది.
పేలుడు సంభవించిన విమాన ప్రమాదాల్లో, ఏ సీట్లలోని ప్రయాణికులు ముందుగా ప్రమాదంలో చిక్కుకుంటారు..? ఈ ప్రశ్నకు సమాధానం ప్రమాద రకంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. అహ్మదాబాద్ ప్రమాదంలో, విమానం బీజే మెడికల్ కాలేజీ హాస్టల్‌లోకి ఢీకొనడం వల్ల, ఇంధన ట్యాంకులు పేలడం ద్వారా మంటలు వ్యాపించాయి. సాధారణంగా, ఇంజన్లు, ఇంధన ట్యాంకుల సమీపంలో ఉన్న సీట్లు పేలుడు జరిగినప్పుడు ఎక్కువ డేంజర్ లో ఉంటాయి. ఎందుకంటే ఈ సీట్లలోని వారు మంటలు, తాకిడికి ఎక్కువగా గురవుతారు. అహ్మదాబాద్ ఘటనలో, విమానం ముందు, మధ్య భాగాలు హాస్టల్ భవనంలోకి ఢీకొనడం వల్ల, ఈ ప్రాంతాల్లోని ప్రయాణికులు మరణించారు. గత అధ్యయనాల ప్రకారం, ఇంజన్ల సమీపంలోని సీట్లు పేలుడు సంభవించినప్పుడు ఎక్కువ ప్రమాదం భారిన పడతాయి. ఎందుకంటే ఇంధనం రెక్కలలో నిల్వ ఉంటుంది. అయితే, ఈ ప్రమాదంలో, విమానం తక్కువ ఎత్తు నుంచి కూలడం, వెంటనే పేలుడు జరగడం వల్ల, ఎక్కువ మంది ప్రయాణికులు బయటపడే అవకాశం లేకుండా పోయింది.
గతంలో విమాన ప్రమాదాల్లో ప్రాణాలతో బయటపడిన సందర్భాలు చాలా అరుదైనవి, కానీ అవి సీటు స్థానం, ప్రమాద రకం, అదృష్టం వంటి అంశాలపై ఆధారపడి ఉంటాయి. 1977లో టెనెరిఫ్ విమానాశ్రయ ప్రమాదంలో, బోయింగ్ 747 విమానం కూలిపోయినా 61 మంది ప్రాణాలతో బయటపడ్డారు. వీరిలో ఎక్కువ మంది విమానం వెనుక భాగంలో ఉన్నవారే. 1989లో యునైటెడ్ ఎయిర్‌లైన్స్ ఫ్లైట్ 232, సియోక్స్ సిటీలో కూలినప్పుడు, 185 మంది బయటపడ్డారు, వీరిలో ఎక్కువ మంది ఎమర్జెన్సీ ఎగ్జిట్‌ల సమీపంలో ఉన్నవారు. 2009లో హడ్సన్ నదిపై యూఎస్ ఎయిర్‌వేస్ ఫ్లైట్ పక్షి ఢీకొనడం వల్ల కూలినప్పుడు, అందరూ ప్రాణాలతో బయటపడ్డారు, ఎందుకంటే పైలట్ విమానాన్ని నీటిపై ల్యాండ్ చేశాడు. ఈ సందర్భాలు చూస్తే, ఎమర్జెన్సీ ఎగ్జిట్‌ల సమీపంలోని సీట్లు, విమానం వెనుక భాగం, పైలట్ నైపుణ్యం, ప్రమాద స్థలం వంటివి రక్షణకు కీలకం. అహ్మదాబాద్ ప్రమాదంలో రమేష్ సీటు 11A, విమానం తక్కువ డ్యామేజ్ అయిన భాగంలో ఉండటం, అతడు బయటపడటానికి కారణమైంది. ఈ ఘటనలు విమాన భద్రతా ప్రమాణాలు, ఎమర్జెన్సీ ఎగ్జిట్ డిజైన్, పైలట్ శిక్షణపై మరింత దృష్టి పెట్టాలని సూచిస్తాయి.